Het juiste doen, ook in de ogen van de leerling. De centrale zin uit Pedagogische tact. Jezelf en de manier waarop je keuzes maakt kennen en begrijpen is daarvoor een basisvoorwaarde. Dat is al lastig. Nog lastiger wordt het als je graag wil veranderen, maar niet weet hoe. Ik had tijdens deze driedaagse training van de Human Element een centrale leervraag: “Wat in mij/mijn gedrag houdt samenwerking met collega’s rond onderwijsvernieuwing tegen”. Daarnaast ben ik steeds op zoek naar hoe ik de volgende zaken nog meer zou kunnen doen, veranderen dus:
- Meer mijn gevoel volgen.
- Alleen verantwoordelijkheid nemen voor wat mijn verantwoordelijkheid is.
- Altijd vertrouwen op de kracht van de ander.
- Een voldoende veilige omgeving scheppen om te leren en te experimenteren.
Er waren hele krachtige leermomenten. Ik heb antwoord op mijn leervraag en heb als “collaterale profit” ook nog voor de punten hierboven “gezien hoe een ander (de trainers) dat doet”. Drie van die momenten ga ik met jullie delen. En dan geef ik ook kort even weer wat de impact was op mijn gedrag de afgelopen week. Misschien moet ik vooraf kort even vertellen wat de rol van een trainer bij de Human element is/niet is (citaat uit het werkboek):
Rol is: de tijd in de gaten houden, discussies ondersteunen, een veilige omgeving voor onderzoek en leren scheppen, met jou reflecteren op je gedrag, je uitnodigen tot onderzoek om zo jouw bewustzijn te verhogen. Rol is niet: je misleiden, je beschamen of beschuldigen, doen alsof hij jouw situatie volledig begrijpt, je proberen te overtuigen dat dit de enige manier is om de wereld te zien.
En dan nu de momenten en hun impact. Vergezeld van “ik kan niet tekenen maar doe het toch” plaatjes. Omdat visualiseren mij helpt.
Meer gevoel volgen: Het moment: In de training zaten ook stiltes. Momenten tussen twee onderdelen van de training. En ook momenten waarop ruimte was voor de deelnemers om ervoor te kiezen al dan niet iets te vertellen. En dan werd rustig gewacht. Op een van die momenten – ik vond dat we al lang genoeg rustig gewacht hadden en er sprak niemand meer – zei een van de trainers… “Ik heb het gevoel dat het nog niet klaar is, klopt dat?” En warempel, een van de deelnemers kwam nog met een voor hem/haar belangrijk verhaal. De impact: Dat gevoelde vertrouwen in “vertrouwen op je gevoel” en het zien van het effect ervan, maakt dat ik het nu ook wat meer durf en doe.
- Ik (her)ken het gevoel van rust in mijn lijf, nodig om een goeie docent te kunnen zijn, nodig om de verbinding te kunnen maken.
- Ik herken het vaker als er dingen gebeuren die die uitgangs-rust verstoren.
- Neem dan even de tijd om uit te zoeken waar het vandaan komt (ik maak het dus even stil) en uit te zoeken wat er op dat moment nodig is om het te herstellen.
- Bij sommige gebeurtenissen deze week ging dat razendsnel. een kwestie van seconden. Voor iets anders heb ik 2 dagen nodig gehad.
Altijd vertrouwen op de kracht van de ander: Het moment: Tijdens de training werd een van de deelnemers uitgenodigd om gedrag dat hij/zij graag wou gaan vertonen, alvast een keer te oefenen in deze veilige omgeving. Het lukte niet. Daarop ging de trainer achter de cursist staan, bracht zijn hoofd op dezelfde hoogte en deed voor hoe het zou kunnen gaan. Daarna ging hij weer zitten. En we wachtten tot het de cursist lukte om dat gedrag te tonen. Het voelde alsof ie in zijn eentje een hele hoge berg moest beklimmen. Het lukte! Later vertelde de trainer me dat het een hele bewuste keus was om niet achter de cursist te blijven staan. Daarmee wilde hij de ander laten voelen dat hij vertrouwen had in de kracht van de ander om het zelf te kunnen. De impact: Ik ben me bewust geworden dat er twee aspecten zijn. De veiligheid van de omgeving en de uitdaging van de opdracht. Wat ik vaak doe is veiligheid/controle in de opdracht inbouwen. Deze week heb ik wat uitdagingen in de opdrachten ingebouwd (ze kunnen dat), me realiserend dat ik een groot deel ben van de veiligheid van de “omgeving”
Alleen verantwoordelijkheid nemen voor wat mijn verantwoordelijkheid is. Het moment: Tijdens de training maakten de trainers een inschatting die niet overeen kwam met de beleving van de deelnemer. Daarop gaf de deelnemer aan dat die inschatting echt verkeerd was, hem/haar raakte en dat hij/zij met dit onderdeel niet meer mee deed. Wat er vervolgens niet gebeurde is wat het zo sterk maakte. Er werd niet “gesmeekt” aan de deelnemer om toch mee te doen, er werden geen excuses gemaakt waarom het gegaan was zoals het ging, de deelnemer werd niet verweten dat hij/zij te lichtgeraakt (of iets anders) was. Nee. Er werd gezegd: “ik heb die inschatting zo gemaakt, als dat jou zo raakt was dat niet mijn bedoeling” (ik realiseer me dat ik de precieze woorden niet meer weet, vooral de kracht van de eenvoud heb onthouden) De impact: in communicatie met studenten deze week kon ik makkelijker omgaan met weerstand, defensief gedrag. Dat is hun keuze. Aan mij is het om een omgeving/opdrachten te scheppen waarin/van zij kunnen leren. Daarbij maak ik inschattingen/aannames. Alles wat ik hoef te doen is die inschattingen te maken zo integer als ik kan. Om vervolgens open te blijven staan voor de impact op de ander. En als die impact de ander pijn doet, dan was dat oprecht niet de bedoeling en dan leer ik daar van. En dat open blijven staan voor de impact zonder me overal verantwoordelijk voor te voelen. Dat was wat beter lukte deze week. Zo, dat waren de drie momenten en de impact die ik wou delen. Dit en nog meer heb ik geleerd in 32 uur. Wat dus ook blijft hangen is een gevoel van verantwoordelijkheid/potentie. Als dit is wat je in 32 uur “onderwijs”kan bereiken. Wij hebben 4 jaar.
Lambert de Haas 12 januari 2014
Mooi om dit zo terug te lezen! Bedankt.
Ilse Meelberghs 12 januari 2014
Graag gedaan! Zoals iemand ooit tegen me zei: de (kracht van) de boom herkent men aan zijn vruchten 🙂